Đặc xá phạm nhân là một trong những vấn đề được nhiều sự quan tâm vào mỗi dịp lễ quan trọng của đất nước. Trong bài viết này, tác giả sẽ giải quyết các vấn đề liên quan đến đối tượng và điều kiện để được đặc xá theo quy định hiện hành.

Thứ nhất, đặc xá là gì?

Tại khoản 1 Điều 3 Luật Đặc xá 2018 quy định: “Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt”.

Theo đó, các dịp sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước để xem xét đặc xá cho phạm nhân là ngày Quốc khánh 02/9, ngày Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước 30/4 và ngày Quốc tế Lao động 01/5.

Thứ hai, đối tượng được đặc xá dịp Quốc khánh 02/9/2022?

Theo Điều 2, Quyết định số 766/2022/QĐ-CTN về việc đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân dịp Quốc khánh 02/9/2022 quy định:

- Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn;

- Người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn;

- Người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

Thứ ba, điều kiện đề được đặc xá?

Với mỗi đối tượng khác nhau thì điều kiện đề nghị đặc xá cũng khác nhau.

(1) Đối với người đang chấp hành án tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, đối tượng này được đề nghị đặc xá khi có đủ các điều kiện sau đây:

- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt;

- Đáp ứng về thời gian đã chấp hành án phạt tù: Ít nhất 1/2 thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn; Ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn; Ít nhất 2/3 thời gian đối với trường hợp bị kết án phạt tù có thời hạn,...; Ít nhất là 18 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.

- Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung phạt tiền và hoàn thành nộp án phí.

- Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng;

- Đã thi hành xong hoặc thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn mà chưa thể thi hành tiếp phần còn lại đối với người bị kết án phạt tù về tội phạm không phải là tội phạm tham nhũng.

- Khi được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự;

- Không thuộc một trong các trường hợp không được đặc xá như: Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác; Trước đó đã được đặc xá; Có từ 02 tiền án trở lên.

(2). Người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, được đề nghị đặc xá khi có đủ các điều kiện sau đây:

-  Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt trong thời gian chấp hành án phạt tù trước khi có quyết định tạm đình chỉ;

- Đã có thời gian chấp hành án phạt tù theo mục 2 trường hợp trên;

- Đáp ứng các điều kiện tại mục nêu trên.

- Chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật trong thời gian được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

(3). Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù, điều kiện đề nghị đặc xá với người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù:

- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt;

- Không thuộc trường hợp không được đặc xá;

Với người dưới 18 tuổi đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được đề nghị đặc xá khi đã chấp hành ít nhất 1/3 thời gian hoặc đã chấp hành được ít nhất 2/5 thời gian đối với trường hợp bị kết án phạt tù về một trong các tội: Tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết;… và đáp ứng các điều kiện:

- Không thuộc trường hợp không được đặc xá;

- Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt trong thời gian chấp hành án phạt tù trước khi có quyết định tạm đình chỉ.

(4). Các đối tượng đặc biệt khác đang chấp hành án phạt tù.

Trên đây là một số quy định hiện hành về việc đặc xá đối với phạm nhân dịp Quốc khánh 02/9 hàng năm./.

ThS. Trần Cảnh - Giảng viên kiêm nhiệm phòng TCHCTTTL