Ths. Võ Châu Thảo - Trưởng Khoa Xây dựng Đảng

“Đường cách mệnh” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc ra đời có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với hoạt động của cách mạng Việt Nam. Được xuất bản lần đầu năm 1927, tác phẩm có vai trò như kim chỉ nam cho đường lối của cách mạng Việt Nam.

Tác phẩm Đường cách mệnh không những có ý nghĩa về lý luận mà còn có giá trị thực tiễn rất sâu sắc trong cách mạng giải phóng dân tộc và trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt nam xã hội chủ nghĩa, thể hiện những nội dung cơ bản sau:

1. Tác phẩm có vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự thành lập chính Đảng cách mạng ở Việt Nam

Về tư tưởng: Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng của Nguyễn Ái Quốc cho cán bộ và đông đảo quần chúng nhân dân, nhằm xây dựng sự thống nhất trong nhận thức tư tưởng, chuẩn bị thành lập Đảng; khắc phục tư tưởng sai lầm, ám sát cá nhân, chủ nghĩa cải lương, chủ nghĩa quốc gia; xác lập hệ tư tưởng mới - tư tưởng của giai cấp công nhân.

Về chính trị: Tác phẩm xây dựng lập trường, quan điểm của giai cấp công nhân cho cán bộ và quần chúng công nông. Vạch ra được đường hướng cơ bản của cách mạng Việt Nam, làm cơ sở cho việc xây dựng Cương lĩnh chính trị của Đảng. Tác phẩm Đường cách mệnh ra đời đã chấm dứt cuộc khủng hoảng về đường lối của cách mạng Việt Nam; thúc đẩy phong trào yêu nước, phong trào công nhân phát triển mạnh mẽ.

Về tổ chức: Đào tạo ra một lớp cán bộ cách mạng kiểu mới chuẩn bị cho việc thành lập Đảng. Tác phẩm cũng đưa ra hệ thống tổ chức của Đảng và các tổ chức quần chúng như công hội, nông hội, thanh niên, phụ nữ... để Đảng tập hợp quần chúng, chuẩn bị về mặt tổ chức cho sự ra đời của Đảng.

2. Tác phẩm Đường cách mệnh còn có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc: Lý luận của tác phẩm không sách vở mà vạch ra lý luận cách mạng Việt Nam thiết thực, tri thức lý luận cách mạng Việt Nam đã được hiện diện trong tác phẩm rất mácxít nhưng cũng rất Việt Nam, dễ hiểu, dễ tiếp thu, kết hợp rất tài tình phương pháp lịch sử và lôgích. Dùng lịch sử để nói lý luận, từ Cách mạng Pháp đến Cách mạng Nga và kết luận ở Cách mạng Nga, rồi lấy lý luận soi sáng thực tiễn Việt Nam và kết luận chỉ có cách mạng vô sản mới giải phóng được dân tộc.

Tác phẩm cũng là một hình mẫu của sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam. Như V.I.Lênin cho rằng: cách mạng thuộc địa chỉ có thể giành được thắng lợi khi có sự giúp đỡ của cách mạng chính quốc, khi cách mạng vô sản chính quốc đã giành thắng lợi, nhưng tác phẩm chỉ ra cách mạng thuộc địa có thể thành công trước cách mạng vô sản ở chính quốc và tác động tích cực đối với cách mạng chính quốc. Chủ nghĩa Mác - Lênin bàn nhiều về vấn đề giải phóng dân tộc nhưng tác phẩm chỉ rõ dân tộc và giai cấp kết hợp với nhau, giải phóng dân tộc bằng con đường cách mạng vô sản.v.v.

Tác phẩm Đường cách mệnh đã thể hiện thiên tài lý luận cách mạng của Nguyễn Ái Quốc, tác phẩm có giá trị thực tiễn lớn lao, tạo ra sự chuyển biến căn bản, nhanh chóng trong nhận thức và hành động cách mạng của cán bộ và đông đảo quần chúng, chuẩn bị tiền đề cho việc thành lập Đảng.

Như vậy, trước khi Đảng ra đời, ở Việt Nam đã có sự thống nhất về tư tưởng chính trị và tổ chức. Đó là điều kiện trực tiếp giữ vững sự thống nhất trong Đảng ngay từ khi mới thành lập cũng như sau này.

3. Đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh chú trọng rèn luyện cả đức và tài, trong đó đức là gốc. Trong tác phẩm Đường cách mệnh đã nêu 23 điểm thuộc “tư cách một người cách mệnh”, trong đó chủ yếu là tiêu chuẩn về đạo đức, thể hiện trong ba mối quan hệ giữa người cách mệnh với chính bản thân mình, với người khác và với công việc. Người xác định rõ: “ Người cách mệnh phải có đạo đức cách mệnh nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mệnh vẻ vang.. cũng như sông có nguồn, không có nguồn thì sông cạn, cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo”[1]. Hay “người cán bộ cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”[2]. Theo Người, đạo đức cách mạng giúp con người vững vàng trong mọi thử thách, có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn, gian khổ, thất bại cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước và khi gặp thuận lợi và thành công vẫn giữ tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn. Như vậy, phẩm chất đạo đức cơ bản của người cách mạng cần có là “trung với nước, hiểu với dân”, “yêu thương con người, sống có nghĩa có tình”, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”. Để xây dựng đạo đức mới, cần dựa trên nguyên tắc “nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức; xây đi đôi với chống và phải tu dưỡng đạo đức suốt đời”. Theo Người, những thứ “bệnh nguy hiểm” là “giặc nội xâm”, kẻ thù hung ác của chủ nghĩa xã hội gây ra. Và thực tiễn đất nước cho thấy, hiện nay thứ bệnh đó không những không suy yếu mà có chiều hướng phát triển nghiêm trọng hơn.

Trong thực tiễn công tác xây dựng Đảng, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, theo GS.TS Hoàng Chí Bảo - chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, muốn kiến tạo thành công Đảng ta phải chú trọng toàn diện các mặt, về đường lối chính trị đúng đắn, tư tưởng tiên tiến của thời đại, tập hợp sức mạnh muôn người như một... Dưới ánh sáng của Người, Đảng ta đặc biệt chú trọng vấn đề đạo đức, mà đạo đức lớn nhất của người cộng sản là trung thực, dũng cảm trong nhận khuyết điểm, sai lầm, có bản lĩnh và quyết tâm sửa chữa, làm cho Đảng xứng đáng với niềm tin cậy của nhân dân, gây dựng niềm tự hào của nhân dân về Đảng của mình.

Nghị quyết Trung ương Bốn khóa XI chỉ rõ: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc… Một số trường hợp đánh giá, bố trí cán bộ chưa thật công tâm, khách quan, không vì yêu cầu công việc, bố trí không đúng sở trường, năng lực, ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan lãnh đạo, sự phát triển của ngành, địa phương và cả nước”[3]. Vì vậy cần khắc phục ngay, nếu chậm trễ sẽ làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng, sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ.

Với “Đường cách mệnh”, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đề cao đạo đức cách mạng với lối sống giản dị, trung thực, tiết kiệm, tận tụy, hy sinh. Sinh thời, Bác Hồ thường dạy chúng ta phải lo cuộc sống cho dân, làm điều lợi cho dân, tránh điều hại tới dân. Chúng ta cần có đủ dũng khí để chống cho được thói quan liêu, tham nhũng; và mỗi người cách mạng, mỗi đảng viên cần rèn luyện bản lĩnh, noi gương Bác Hồ, đứng ngoài vòng danh lợi, đánh bại chủ nghĩa cá nhân để toàn tâm, toàn ý vì sự nghiệp cách mạng. Đảng ta đã và đang quyết tâm thực hiện những tư tưởng lớn đó của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước”[4]. Thực tế hiện nay, 4 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương Bốn khóa XI, qua tự phê bình và phê bình đã phát hiện và xử lý kỷ luật hơn 74.000 đảng viên ở các cấp. Trong số bị kỷ luật có 82 tỉnh ủy viên và tương đương; hơn 1.501 huyện ủy viên và tương đương; gần 3.000 đảng viên bị kỷ luật bằng hình thức cách chức, hơn 8.700 bị khai trừ ra khỏi Đảng và hơn 4.300 cán bộ, đảng viên phải xử lý kỷ luật bằng pháp luật[5].

Đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, Bác Hồ nói: cán bộ là gốc của sự nghiệp cách mạng, đào tạo cán bộ là công việc gốc của Đảng. Cán bộ cần phải có đức và có tài, đức là gốc, tài là quan trọng, chúng ta phải làm thế nào để vận dụng được tư tưởng ấy của Bác vào đường lối chính sách chiến lược phát triển cán bộ, vào trong cơ chế, để đưa được người tài giỏi, có đức độ vào trong bộ máy của Đảng, chính quyền, đoàn thể; đồng thời, phải loại bỏ cán bộ thoái hóa biến chất, làm tổn hại thanh danh của Đảng - đó là yêu cầu bức xúc mà nhân dân đặt ra hiện nay. Cán bộ phải có năng lực hiểu biết lý luận, có kinh nghiệm thực tiễn, thống nhất lý luận với thực tiễn, hành động thiết thực, cụ thể chứ không nói suông, không mắc bệnh hành chính, quan liêu. Điều quan trọng nữa, cán bộ phải là cán bộ của dân, dân phải kiểm soát được cán bộ, cả hành vi, lối sống; đánh giá cả hiệu quả công tác...

Trong bối cảnh xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ý nghĩa tác phẩm cho thấy: đó là người cách mạng phải từ bỏ tính tham, lòng tham của chủ nghĩa cá nhân để toàn tâm toàn ý vào việc chung. Khi lợi ích của sự nghiệp chung đòi hỏi thì người cách mạng phải có bản lĩnh hy sinh lợi ích cá nhân để phục vụ lợi ích chung. Trong đời sống hằng ngày, Bác Hồ chỉ chống chủ nghĩa cá nhân chứ không bao giờ phủ nhận cá nhân. Mà tôn trọng cá nhân nghĩa là tôn trọng nhu cầu lợi ích hằng ngày thiết thực của họ, tạo động lực cho sự phát triển.

 Ngày nay, Đảng ta nhấn mạnh: Khuyến khích mọi người lao động làm giàu hợp pháp theo luật pháp, không có bất cứ cản trở nào, chỉ chống lại “lợi ích nhóm” bất minh, bất chính, vì lợi ích của nhóm nhỏ mà làm hại đến lợi ích chung của xã hội. Điều này phải được thực hiện thông qua giáo dục nhận thức, qua cơ chế kiểm soát và thông qua lãnh đạo quản lý chặt chẽ. Cùng với đó, trong xã hội, phải giáo dục đạo đức, văn hóa để mọi người biết lựa chọn giá trị đúng đắn, từ bỏ những tham lam, ích kỷ vụ lợi, từ đó, quyết tâm làm điều có lợi cho dân, cho nước.

Bác Hồ không xem nhẹ lợi ích cá nhân và chúng ta cần vận dụng sáng tạo tư tưởng của Bác trong điều kiện lịch sử cụ thể hiện nay, khi chúng ta đang phát triển mạnh mẽ kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Dưới gốc độ nhận thức giá trị tác phẩm về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tác giả đưa ra một số giải pháp gắn với việc thực hiện Nghị quyêt Trung ương Bốn khóa XII về xây dựng Đảng và Chỉ thị số 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức,  phong cách Hồ Chí Minh.

Thứ nhất, đối với cán bộ, đảng viên, trước hết tất cả cán bộ, đảng viên, bất luận ở đơn vị, công tác nào cũng cần nhận thức được rằng, nghiêm túc trong học tập, nghiên cứu Nghị quyết nhằm nắm bắt được những nội dung cơ bản, cốt lõi của Nghị quyết là quyền lợi, là nghĩa vụ của người cán bộ, đảng viên. Mỗi cán bộ, đảng viên mà xem nhẹ, thờ ơ, bàng quan, hoặc học tập, nghiên cứu Nghị quyết mang tính đối phó, chiếu lệ.v.v. thì sẽ là những rào cản, ách tắc rất lớn, đầu tiên trong việc đưa Nghị quyết vào thực tiễn đổi mới của đất nước.

Mỗi cán bộ, đảng viên cần phải tự nhận thức, tự đánh giá quá trình rèn luyện tu dưỡng đạo đức, lối sống và công tác của mình xem có vi phạm 27 biểu hiện suy thoái đã được Nghị quyết nhận diện, đề cập. Từ đó, tự nhận thức, tự đánh giá, tự kiểm điểm, tự phê bình và tự giác vạch ra kế hoạch khắc phục, sửa chữa. Để làm được điều này, người cán bộ, đảng viên phải thật sự có ý chí, quyết tâm cao. Tất cả những biểu hiện như né tránh khuyết điểm, hoặc cho rằng ai mà chẳng có sai phạm này, sai phạm kia, hoặc sai phạm của mình chưa nghiêm trọng,.v.v. là ngụy biện, là AQ, là kẻ thù của tinh thần tự giáo dục, tự phản tỉnh. Thực tế đã chứng minh rằng, giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội chỉ thực sự phát huy tác dụng, có hiệu quả khi nó được kết hợp với nhu cầu, sức mạnh của tự giáo dục ở trong mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên. Có thể nói, việc thường xuyên tự giác nghiên cứu, nắm bắt những nội dung cơ bản, cốt lõi của Nghị quyết; việc thường xuyên tự điều chỉnh, khắc phục những khuyết điểm, sai lầm trong cuộc sống, công tác theo tinh thần Nghị quyết là một trong những tiêu chí, thước đo, lương tâm, danh dự, lòng tự trọng và nhân cách của người cán bộ, đảng viên. Hồ Chí Minh nói rằng: “Từng giọt nước nhỏ thấm vào lòng đất, chảy về một hướng mới thành suối, thành sông. Biết bao giọt nước nhỏ hợp thành mới thành biển cả. Một pho tượng hay một lâu đài cũng phải có cái nền rất vững chắc mới đứng vững được”[6]. Sức mạnh, sức sống của Đảng cũng không nằm ngoài quy luật nói trên. Nghĩa là, sức mạnh của Đảng phải trên cơ sở của sự tự giác trong nhận thức, hành động, tu dưỡng, trưởng thành của người cán bộ, đảng viên và của việc hiện thực hóa từng Nghị quyết vào trong thực tiễn đổi mới đất nước.

Thứ hai, phát triển, xây dựng bồi dưỡng, nhân rộng mô hình nêu gương trong giáo dục cán bộ, đảng viên

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy rằng: “Lấy gương người tốt việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”[7]. Trong công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh hiện nay thì phương pháp “nêu gương” lại càng cần thiết hơn nữa. Đó là phương pháp hữu hiệu để cá nhân khác và quần chúng nhân dân noi theo. Đó cũng là sự hiện thực hóa phương châm “lấy gương tốt trong quần chúng nhân dân và cán bộ, đảng viên để giáo dục lẫn nhau, còn là phương pháp lấy quần chúng giáo dục quần chúng rất sinh động và có sức thuyết phục lớn”[8] của chủ tịch Hồ Chí Minh. Hiện nay khi thực hiện tốt công tác nêu gương, nhất là nêu gương từ những cán bộ lãnh đạo trong Đảng, trong chính quyền sẽ tạo động lực mạnh mẽ trong quá trình thực hiện của đảng viên, quần chúng. Chẳng hạn, cần thường xuyên triển khai, thực hiện Quy định số 101-QĐ/TW ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp; Quy định số 47-QĐ/TW nhày 01/11/2011 của Ban chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm; Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên; Chỉ thị số 26-CT/TTg ngày 05/9/2016 của Thủ Tướng Chính phủ về tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan hành chính nhà nước các cấp.

Thứ ba, đối với công tác cán bộ, đảng viên cần phải bảo đảm tính khách quan khoa học. Nghĩa là chúng ta cần tuyển chọn, kết nạp được những cán bộ, đảng viên thực sự có năng lực và đạo đức, tâm huyết với nghề nghiệp, công việc của cơ quan, đơn vị, với Đảng, với chế độ. Những biểu hiện như định kiến hẹp hòi, nguyên tắc, máy móc, tùy tiện, dễ dãi, xuề xòa, vô nguyên tắc,.v.v.. trong công tác tuyển dụng, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ, kết nạp đảng viên mới đều là những tiền đề, khởi đầu cho các tiêu cực nảy sinh trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời, chúng ta cần rà soát lại một số cơ chế, chính sách đối với cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở đó, bổ sung, khắc phục những bất cập trong cơ chế, chính sách mà bấy lâu vô hình trung nó là “hầm trú ẩn an toàn” cho những người thiếu trách nhiệm, bàng quan, thờ ơ đối với công việc; yếu về chuyên môn nghiệp vụ; nhưng lại là rào cản, chướng ngại vật tước bỏ, cản trở, thủ tiêu động lực phấn đấu, cống hiến của người có tâm huyết, năng lực thật sự. Nghĩa là cơ chế, chính sách cán bộ trong thời kỳ mới cần đi vào thực chất với những tiêu chuẩn có định hướng, định lượng rõ ràng, phù hợp trong đánh giá, sử dụng cán bộ; đặc biệt, tiêu chuẩn về định lượng. Cơ chế chính sách như vậy, có thể nói bất luận người cán bộ, đảng viên nào muốn độc đoán, chuyên quyền, tham nhũng, vô trách nhiệm, chống đối Đảng, Nhà nước… cũng không thể thực hiện được. Nghị quyết Đại hội Đảng khóa XII chỉ rõ: “Rà soát, sửa đổi, bổ sung chính sách đối với cán bộ, công chức theo hướng khuyến khích cán bộ, công chức nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đạo đức công vụ, hoàn thành nhiệm vụ; lấy bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực, hiệu quả thực thi nhiệm vụ để đánh giá, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ…xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ, thu hút trọng dụng nhân tài”[9].

Trên đây là một số giải pháp nhằm góp phần nâng giá trị của tác phẩm Đường cách mệnh vào cuộc sống, đặc biệt trong công tác cán bộ. Với những giải pháp này tuy chưa đầy đủ nhưng nếu được cán bộ, đảng viên, các chi bộ đảng, cấp ủy viên các cấp nghiêm túc quán triệt, thực hiện chắc chắn sẽ từng bước ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái đạo đức, lối sống trong một số cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay. Làm được điều này là chúng ta đã và đang tích cực thực hiện di huấn của chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm chính, chí công, vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2016.

2. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, Nxb. Chính trị quốc gia - ST, H, 2012.

3. Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H, 2016.

4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 1995.

5. Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2000.

6. Hội đồng lý luận Trung ương (2016): Đề án “ Những giải pháp có tính đột phá nhằm ngăn chặn, đẩy lùi sự thoái hóa tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

7. Phân Viện Báo Chí- Tuyên Truyền: Giới thiệu tác phẩm của C.Mác, Ph. Ănggen, V.I.Lênin, Hồ Chí Minh về Xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 1999.