Hiệu quả của việc thực hiện mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện" từ thực tiễn phường Thái Hòa, thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương
Thuật ngữ "Chính quyền thân thiện" là cách gọi chính quyền được tổ chức và hoạt động gần gũi với nhân dân, tạo được sự thiện cảm với nhân dân. Xây dựng chính quyền thân thiện là thiết lập, củng cố và phát triển mối quan hệ giữa chính quyền và nhân dân ngày càng tốt đẹp hơn, đội ngũ cán bộ, công chức của chính quyền có thái độ tôn trọng, ân cần và niềm nở với nhân dân; lắng nghe và chia sẻ góp ý của nhân dân với chính quyền; không hách dịch, cửa quyền, không quan liêu trong giải quyết công việc của nhân dân.
Trong Hội nghị toàn quốc về tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở ngày 16/7/2018, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã yêu cầu bộ máy chính quyền phải: "Nâng cao đạo đức công vụ, chất lượng phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; xây dựng chính quyền thật sự thân thiện, gần dân, trọng dân và vì dân".
Từ phong trào xây dựng chính quyền thân thiện ở các địa phương hiện nay cho thấy, mục đích của việc xây dựng chính quyền thân thiện nhằm thực hiện tốt việc phục vụ nhân dân khi đến giải quyết công việc hành chính; đổi mới mạnh mẽ lề lối làm việc, chấn chỉnh thái độ phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước; cải thiện và nâng cao chất lượng, hiệu quả quản trị và hành chính công.
Trên địa bàn tỉnh Bình Dương, từ cuối năm 2015, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chủ động xây dựng mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện" và bắt đầu thực hiện trong giai đoạn 2016-2020. Mô hình này đã được các cơ quan, địa phương trong tỉnh triển khai thực hiện nghiêm túc, cụ thể hóa nội dung phù hợp với tình hình, nhiệm vụ chính trị của từng đơn vị, địa phương. Từ mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện", một số sở, ban, ngành và chính quyền các cấp đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo, bổ sung một số nội dung khác vào phương châm "5 biết", "3 thể hiện" trong xây dựng mô hình phù hợp với đặc thù riêng của cơ quan, địa phương. Nhiều địa phương đã vận dụng linh hoạt mô hình này như việc thực hiện thí điểm "Đăng ký khai sinh, đăng ký kết hôn lưu động" cho người dân, nhất là người lao động đang có nhu cầu đăng ký khai sinh và kết hôn nhưng lại không có thời gian đến ủy ban nhân dân cấp xã để đăng ký; mô hình "Nụ cười tiếp dân", mô hình "Dân đến, dân hỏi, dân cần" (khi dân đến đón tiếp niềm nở, khi dân hỏi giải thích tận tình, khi dân cần nhiệt tình phục vụ)…
Về cơ bản, các mô hình này tại các cơ quan, đơn vị, các trung tâm hành chính công, văn phòng một cửa được công khai, minh bạch về thành phần hồ sơ, quy trình giải quyết, phí, lệ phí và thời gian giải quyết... Từ đó, từng bước làm thay đổi cơ bản mối quan hệ giữa chính quyền và người dân, cộng đồng doanh nghiệp, hướng đến xây dựng nền hành chính phục vụ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi đến giao dịch với cơ quan hành chính Nhà nước. Nhiều cơ quan và các cấp chính quyền đã chủ động nâng cao năng lực, trách nhiệm, kỹ năng, nghiệp vụ và tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức, chống biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền trong đội ngũ cán bộ, công chức; nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả hoạt động của các cấp chính quyền địa phương trong tỉnh.
Đối với phường Thái Hòa, thị xã Tân Uyên, mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện" đã được triển khai từ năm 2016 và đã đạt được những kết quả khả quan sau mỗi năm thực hiện. Phường Thái Hòa là một phường phía Nam của thị xã Tân Uyên, có diện tích tự nhiên là 1.143,39 ha, dân số có 3.033 hộ, 12.710 khẩu thường trú, tạm trú 871 hộ, 21.160 khẩu, được chia là 8 khu phố: Tân Mỹ, Mỹ Hiệp, Tân Ba, Ba Đình, Vĩnh Phước, An Thành, Phước Thái, Phước Hải.
Để có thể thực hiện tốt mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện", Ủy ban nhân dân phường đã chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện hàng năm. Qua triển khai, cán bộ, công chức chuyển biến rõ nét về nhận thức, từ đó thái độ phục vụ, thái độ tiếp dân, kể cả giao tiếp ngoài xã hội càng thân thiện hơn, phục vụ tốt hơn. Người dân đánh giá cao về thái độ phục vụ của cán bộ địa phương.
Cụ thể một số kết quả khả quan mà phường Thái Hòa đã thực hiện và đạt được trong năm 2019 như sau:
- Phường đã xây dựng được các bảng, biểu công khai quy trình, thủ tục cải cách hành chính, công khai phí, lệ phí; công khai việc sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân, các phương thức, cách thức giải quyết công việc có liên quan đến nhân dân.
- Đã xây dựng được các bảng khẩu hiệu và phương châm được niêm yết tại Bộ phận Tiếp nhận hồ sơ và Trả kết quả. Các phương châm gồm:
+ "5 biết": "Biết nghe dân nói, biết nói dân hiểu, biết làm dân tin, biết xin lỗi và biết cảm ơn".
+ "3 thể hiện": Tôn trọng (sự tôn trọng trong quan hệ giao tiếp), văn minh (lịch sự, văn hóa trong giao tiếp, giải quyết công việc), gần gũi (trong quan hệ, giải quyết công việc nhanh chóng, không quan cách, trịch thượng, khó chịu).
- Thực hiện công khai số điện thoại của lãnh đạo địa phương, cán bộ, công chức được niêm yết tại bảng niêm yết của ủy ban nhân dân phường, tổ chức thùng thư góp ý tại trụ sở làm việc của ủy ban nhân phường. Trong năm 2019 không có thư góp ý kiến.
- Xây dựng mẫu "Thư xin lỗi" đối với các tổ chức, cá nhân khi giải quyết không đúng hẹn, không giải quyết kịp thời công việc hành chính của nhân dân, tổ chức và cá nhân đến liên hệ; mẫu "Thư cảm ơn", "Thư chúc mừng", "Thư chia buồn" đối với các cá nhân, tổ chức khi giải quyết công việc có liên quan đến chính quyền địa phương và cán bộ thực hiện tốt "nụ cười công sở" tiếp đón dân niềm nở, giải thích tận tình cho nhân dân và tổ chức trong giải quyết thủ tục hành chính. Kết quả đã trao 284 thư chúc mừng và 69 thư chia buồn.
- Bố trí, sắp xếp bàn ghế nơi làm việc phù hợp nhằm tạo sự thân thiện, gần gũi, không có sự ngăn cách giữa cán bộ, công chức và nhân dân khi đến làm việc ở Bộ phận Tiếp nhận hồ sơ và Trả kết quả, bố trí bình nước, kệ sách báo, bàn ghế tiếp công dân đến giải quyết hồ sơ có liên quan đến công vụ hành chính tại nơi tiếp công dân, Bộ phận Tiêp nhận hồ sơ và Trả kết quả.
- Xây dựng Phiếu khảo sát mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân khi đến liên hệ giải quyết công việc và bố trí tại nơi dành cho cá nhân, tổ chức ngồi chờ nhận kết quả. Qua đó, cá nhân, tổ chức đã thực hiện 322 phiếu khảo sát, kết quả có 322/322 phiếu hài lòng, đạt 100%.
- Xây dựng và thực hiện nghiêm quy chế tổ chức tiếp công dân, nội quy tiếp công dân. Công tác tiếp dân của lãnh đạo địa phương được thực hiện đều đặn hàng tuần 2 ngày (thứ ba và thứ năm), các ngày khác có phân công cán bộ tiếp dân trực tiếp dân thường xuyên. Riêng trong năm 2019, phường đã tiếp công dân được 84 cuộc (trong đó Chủ tịch ủy ban nhân dân tiếp 44 cuộc).
- Thực hiện công khai 07 số điện thoại của lãnh đạo địa phương, 12 số điện thoại cán bộ, công chức chuyên môn tại bảng niêm yết thông tin của Ủy ban nhân dân phường để nhân dân thuận tiện việc liên hệ hoặc phản ảnh.
- Xây dựng các bản, biểu công khai quy trình, thủ tục cải cách hành chính, các loại phí, lệ phí được niêm yết công khai tại bản thông tin của Ủy ban nhân dân phường. Công khai việc sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân.
- Trong năm 2019, Bộ phận Tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả đã tiếp nhận và giải quyết 26.200 lượt hồ sơ của công dân, tổ chức (Trong đó: Thi đua khen thưởng 286 trường hợp; Hộ tịch 1.789 trường họp; Hành chính - Tư pháp 213 trường hợp; Chứng thực sao y 18.737 trường hợp; Chứng thực chữ ký 2.854 trường hợp; Bảo trợ xã hội 69 trường hợp; Người có công 41 trường họp; Trẻ em 319 trường hợp; Đất đai 1.208 trường hợp; Xác nhận sơ yếu lý lịch 295 trường hợp; Lý lịch sinh viên 31 trường họp; Miễn giảm thuế 05 trựờng hợp). Kết quả giải quyết và trả hồ sơ đúng thời gian theo quy định đạt 100%.
Đánh giá chung: Công tác triển khai thực hiện mô hình "Chính quyền, công sở thân thiện" tại phường Thái Hòa đã tạo chuyển biến tích cực trong đội ngũ cán bộ, công chức, sự cải tiến trong lề lối làm việc; cách thức làm việc đơn giản, nhẹ nhàng hơn, không còn cứng nhắc, thay vào đó là thái độ làm việc cởi mở, gần gũi với nhân dân.
Nhân dân đến giải quyết công việc được cán bộ, công chức giải thích tận tình, chu đáo, vì vậy các thủ tục giải quyết công việc nhanh hơn, thuận tiện hơn cho người dân, qua đó người dân đồng tình và đánh giá cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức. Đặc biệt, việc triển khai thực hiện các mẫu thư xin lỗi, thư chia buồn, thư chúc mừng, thư cảm ơn tới người dân khi đến giải quyết công việc thể hiện sự quan tâm của ủy ban nhân dân tới nhân dân, vai trò trách nhiệm của cán bộ, công chức đối với cách thức giải quyết công việc và nhận được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả mang lại thì vẫn còn một số tồn tại như: Địa phương chưa xây dựng mô hình riêng theo hướng dẫn mà xây dựng theo những mô hình đã có từ trước; một số mô hình hoạt động cầm chừng chưa mang lại hiệu quả cao; phường chưa thực hiện chỉ đạo xây dựng mô hình điểm mà triển khai làm đại trà nên chưa rút ra được nhiều kinh nghiệm chỉ đạo, hiệu quả mô hình chưa thật sự tương xứng với tiềm năng.
Từ những kết quả và một số tồn tại của phường Thái Hòa trong thời gian qua, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm từ thực tiễn để tiếp tục thực hiện tốt mô hình này như sau:
- Thứ nhất, bài học về việc thực hiện phương châm "5 biết". Phương châm "5 biết" bao gồm: "Biết nghe dân nói, biết nói dân hiểu, biết làm dân tin, biết xin lỗi và biết cảm ơn". Trong quá trình giải quyết công việc giữa ủy ban nhân dân và người dân, doanh nghiệp không phải lúc nào cũng suôn sẻ, theo đúng quy trình, thủ tục. Do đó, mỗi cán bộ, công chức cần phải được quán triệt tư tưởng và thực hiện nghiêm túc phương châm "5 biết". Đặc biệt là việc xin lỗi nếu được thực hiện với thái độ chân thành, cầu thị thì sẽ mang lại sự hài lòng cho người dân, doanh nghiệp.
- Thứ hai, bài học về việc thực hiện phương châm "3 thể hiện". Phương châm "3 thể hiện" bao gồm: "Tôn trọng, văn minh, gần gũi". Từ việc xác định chủ thể được phục vụ là cá nhân và tổ chức, đội ngũ cán bộ, công chức của ủy ban nhân dân phải có cách cư xử đúng mực. Đó là sự tôn trọng, gần gũi, thân thiện trong giao tiếp với nhân dân và tổ chức; phong cách phục vụ văn minh, có văn hóa và thực sự tôn trọng lẫn nhau trong tiếp xúc, ứng xử giữa nhân dân và nhà nước. Đồng thời, chỉ có thể hiện sự gần gũi, thân thiện của cán bộ, công chức - người đại diện của Nhà nước mới có được sự tin cậy, cởi mở của người dân và góp phần tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính.
- Thứ ba, bài học về tinh thần phục vụ "Chí công vô tư" của cán bộ, công chức. Nhận thức được vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ, công chức trong việc xây dựng chính quyền thân thiện vì nhân dân phục vụ, lãnh đạo chính quyền cần đẩy mạnh việc quán triệt tư tưởng, xây dựng đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức có đạo đức, tác phong chuẩn mực, có lối sống giản dị, hài hoà, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, tuyệt đối trung thành, một lòng phụng sự Tổ quốc và nhất là phải có tinh thần phục vụ bất vụ lợi cho người dân.
- Thứ tư, bài học về việc gìn giữ chữ "Tín" trong công việc. Lãnh đạo ủy ban nhân dân cần quan tâm thực hiện định kỳ tổ chức lấy ý kiến đóng góp của người dân về thái độ phục vụ của cán bộ, công chức, chất lượng công việc được giải quyết, thời gian giải quyết công việc theo quy định cũng như các ý kiến đóng góp khác của tất cả người dân, từ đó có sự xem xét, đề ra các biện pháp, giải pháp chấn chỉnh, củng cố và nâng cao chất lượng phục vụ, xây dựng tập thể cán bộ, công chức là những người có tâm huyết, thật sự yêu nghề, mến việc; cố gắng hoàn thành mọi công việc được giao theo đúng thời gian quy định; biết giữ chữ tín, giữ lời hứa, trường hợp trễ hẹn phải có thư xin lỗi công khai trong giải quyết công việc. Lấy sự hài lòng của cá nhân và tổ chức làm tiêu chí phấn đấu, làm thước đo chất lượng phục vụ của mỗi cán bộ, công chức và đơn vị, địa phương đối với người dân, doanh nghiệp.
- Thứ năm, bài học về việc lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của nhân dân. Đối thoại với nhân dân chính là một trong các kênh quan trọng để "biết nghe dân nói", "biết nói dân hiểu" của chính quyền các cấp, nhất là cấp cơ sở - cấp gần dân nhất. Thông qua đối thoại, chính quyền hiểu, đồng cảm và chia sẻ những tâm tư, tình cảm, bức xúc của người dân và những vấn đề phát sinh từ thực tiễn; đồng thời, khoảng cách giữa chính quyền và người dân trở nên gần hơn; người dân và chính quyền có sự gắn bó, cảm thông, hiểu nhau hơn.
Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 03/6/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã xác định: "Cán bộ, công chức, viên chức phải có trách nhiệm vận động nhân dân. Xây dựng và thực hiện phong cách: "trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân", "nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin"; thường xuyên đi công tác cơ sở. Các cơ quan nhà nước, nhất là những ngành, cơ quan, đơn vị có quan hệ trực tiếp với nhân dân và bộ phận một cửa các cấp cần công khai các quy định cụ thể về trách nhiệm; chấn chỉnh lề lối, tác phong, thái độ phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức và tạo điều kiện để nhân dân giám sát, kiểm tra việc thực hiện. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đổi mới lề lối làm việc, chấn chỉnh thái độ phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức". Tất cả những vấn đề trên đều hướng tới một mục đích tốt đẹp đó là xây dựng một chính quyền, công sở thân thiện, thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo cáo chính trị số 509-BC/ĐU ngày 10 tháng 3 năm 2020 của Ban Chấp hành Đảng bộ phường Thái Hòa khóa XI trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ phường lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020-2025.
2. Báo cáo số 16-BC/ĐU ngày 11 tháng 6 năm 2020 của Đảng ủy phường Thái Hòa về công tác lãnh đạo, xây dựng tổ chức cơ sở Đảng, các tổ chức đoàn thể phường và kết quả bước đầu thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả giai đoạn 2018-2020.
3. Bài viết: Di huấn Hồ Chí Minh về "cần kiệm liêm chính, chí công vô tư", Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 05 tháng 8 năm 2019.
4. Bài viết: Tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, Báo Hà Nội mới Online, ngày 16 tháng 7 năm 2018.
5. Bài viết: Mô hình “Chính quyền, công sở thân thiện”: Những cách làm hay và bài học kinh nghiệm, Báo Bình Dương Online, ngày 17 tháng 10 năm 2019.
6. Bài viết: "Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị toàn quốc về tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở", Trang thông tin điện tử Tạp chí Dân vận ngày đăng 16/7/2018: www.danvan.vn.
7. Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 03/6/2013 về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”.
ThS. Trần Cảnh - GV khoa Xây dựng Đảng