Từ Đại hội Đảng bộ lần thứ VIII của Trường Chính trị tỉnh Bình Dương nghĩ về vai trò nêu gương của đảng viên
Nêu gương (hay làm gương) là làm mẫu, là tạo ra một mẫu mực cho người khác học và làm theo. Vấn đề nêu gương được nói đến trong các lý thuyết triết học từ thời cổ đại, ở cả phương Đông lẫn phương Tây. Chẳng hạn, Khổng Tử cho rằng sự thay đổi của xã hội làm cho thiên hạ rối ren không phải là nguyên nhân một sớm một chiều mà là một quá trình bắt nguồn từ sự sa đọa của các thế lực cầm quyền, làm cho “danh” không được “chính”, tức là “danh” không phù hợp với “thực”. Vì vậy, khi xây dựng học thuyết “Chính danh”, Khổng Tử cho rằng: vật nào, người nào mang “danh” nào phải được thực hiện và phải thực hiện bằng được những tiêu chuẩn của “danh” đó, nếu không phải gọi bằng “danh” khác. Hay ông bà ta cũng từng răn dạy rằng: Nói chín thì phải làm mười. Nói mười làm chín kẻ cười người chê…
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người rất hiểu và vận dụng khéo léo, hợp lý các nguyên lý, bản chất nêu gương của triết lý Đông – Tây. Trong suốt cuộc đời của mình, Người đã nêu gương mẫu mực về lòng trung thành vô hạn với lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, với Tổ quốc và nhân dân. Người là hiện thân của đức hy sinh và lòng dũng cảm, tận trung với nước, tận hiếu với dân. Người dấn thân và hy sinh vì độc lập của Tổ quốc, tự do cho dân tộc và hạnh phúc cho đồng bào mình. Người đấu tranh không mệt mỏi cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội để giải phóng con người khỏi ách thống trị, áp bức, bóc lột và nô dịch của chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân. Người phấn đấu quên mình để thực hiện khát vọng tự do, thực hiện những quyền cơ bản, thiêng liêng cho con người: quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Chính vì vậy, trong di sản Hồ Chí Minh, nêu gương thấm nhuần trong cả tư tưởng lẫn đạo đức và phong cách, gắn liền trong một chỉnh thể, nhất quán. Nêu gương trở thành một đặc trưng tiêu biểu của văn hóa Hồ Chí Minh, nét văn hóa điển hình trong lãnh đạo và quản lý, trong giao tiếp và ứng xử của Người. và vì thế, suốt đời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn thực hành nêu gương, làm gương và noi gương.
Đảng ta, trong Cương lĩnh Xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) đã nhấn mạnh: Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng lãnh đạo bằng Cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên.
Ngày 07/6/2012, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Quy định số 101-QÐ/TW về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp. Trong đó, quy định rõ bẩy nội dung nêu gương: 1- Về tư tưởng chính trị; 2- Về đạo đức, lối sống, tác phong; 3- Về tự phê bình, phê bình; 4- Về quan hệ với nhân dân; 5- Về trách nhiệm trong công tác; 6- Về ý thức tổ chức kỷ luật; 7- Về đoàn kết nội bộ. Tiếp theo Quy định số 101-QÐ/TW, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19/12/2016, về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên. Quy định số 08-QĐ/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, yêu cầu cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải “gương mẫu thực hiện Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 7/6/2012, của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, chủ chốt các cấp”.
Trong Quy định số 08-QĐ/TW, không quy định theo từng lĩnh vực, nhưng quy định thành các điều, nêu rõ: Để thực hiện trách nhiệm nêu gương, cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải nghiêm chỉnh chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ, Nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phải đi đầu thực hiện trách nhiệm nêu gương, phải nghiêm khắc với bản thân và kiên quyết chống các hiện tượng tiêu cực, như chủ nghĩa cá nhân, nói không đi đôi với làm, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cửa quyền, lạm quyền, trục lợi...
Tại trường Chính trị tỉnh Bình Dương, trong thời gian vừa qua, đội ngũ cán bộ, viên chức, nhất là đội ngũ đảng viên của nhà trường đã luôn nêu cao ý thức trách nhiệm, quan tâm đến việc cập nhật thông tin thời sự, đổi mới phương pháp làm việc, tích cực trao đổi, rút kinh nghiệm nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Một số đồng chí đảng viên, nhất là những đảng viên lâu năm, có chức vụ đã thể hiện rất tốt vai trò nêu gương của mình (nói đi đôi với làm, nói ít làm nhiều; quan tâm, giúp đỡ những người khác trong công việc cũng như trong cuộc sống; đặc biệt là đã nêu cao tinh thần trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao…). Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, vẫn còn một vài đảng viên chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm (chưa nêu gương) trong thực hiện nhiệm vụ của mình. Biểu hiện cụ thể là chưa thể hiện tính tiên phong gương mẫu của người đảng viên, còn đùn đẩy trách nhiệm hay chưa nhiệt tình trong công việc được giao; hay không chấp nhận sự điều động, phân công của tổ chức, bằng mặt mà không bằng lòng, khiếu nại – tố cáo, kích động khiếu nại – tố cáo vượt cấp; nguy hại hơn là đã xuất hiện tình trạng lời nói và việc làm không nhất quán: nói không đi đôi với làm, nói một đằng làm một nẻo, nói nhiều làm ít, nói hay làm dở… Những hiện tượng như vừa nêu trên có nhiều nguyên nhân như: do tác động của mặt trái của cơ chế thị trường; việc thực hiện các quy định của Đảng và Nhà nước chưa được nghiêm túc, quyết liệt, hiệu quả. Tuy nhiên, nguyên nhân cơ bản và chủ yếu nhất vẫn là do ý thức tu dưỡng, phấn đấu, rèn luyện của từng đảng viên trong nhà trường chưa cao.
Nêu gương là một phương pháp giáo dục đạo đức hiệu quả. Nhưng vấn đề đặt ra là ai nêu gương cho ai? Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”.
Nêu gương là một công cụ và thuộc tính của lãnh đạo, nhất là lãnh đạo là đảng viên. Người đảng viên là người dẫn đường, truyền cảm hứng, động viên, tổ chức quần chúng nhằm đạt đến mục tiêu, tầm nhìn nhất định (đảng viên đi trước, làng nước theo sau). Mục tiêu, tầm nhìn của người đảng viên thông thường phải xa hơn quần chúng. Người đảng viên là đi tiên phong thực hiện tầm nhìn ấy, phải chấp nhận tất cả những khó khăn, thách thức, thậm chí rủi ro, hy sinh trên con đường thực hiện lý tưởng, hoài bão, ước mơ, khát vọng. Muốn thu hút, lôi kéo, động viên được quần chúng theo mình, người đảng viên không chỉ đi tiên phong, mà còn là người nêu gương cho những người đi theo. Do vậy, nêu gương là công cụ, là thuộc tính của người lãnh đạo (đảng viên). Ai muốn trở thành người lãnh đạo (đảng viên), người đó phải là một tấm gương và phải biết nêu gương. Như vậy, nêu gương là trách nhiệm, nhiệm vụ của người lãnh đạo, quản lý, của đảng viên.
Ở trường Chính trị tỉnh Bình Dương, những người phải có trách nhiệm làm gương (nêu gương) cho viên chức, quần chúng và người lao động, trước hết phải là những cán bộ lãnh đạo quản lý, sau đó là đội ngũ đảng viên của nhà trường. Cương vị càng cao, chức vụ càng cao, trách nhiệm nêu gương càng lớn. Nội dung nêu gương phải được thể hiện trên cả ba mối quan hệ: đối với mình, đối với người và đối với việc. Đối với mình không được tự cao, tự đại, tự mãn, mà phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Ðối với người phải chân thành, khiêm tốn, thật thà, đoàn kết và có tình thương yêu, bao dung, độ lượng. Đối với việc phải tận tâm, tận lực, có trách nhiệm, gương mẫu phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao và phải biết hy sinh lợi ích cá nhân cho lợi ích của cơ quan, của tập thể…
ThS. Nguyễn Văn Hân – GV khoa Lý luận cơ sở